فروش دختران قوچانی و تصنیف دهخدا با نام «خدا کسی فکر ما نیست»
یکی از رخدادهای تلخ ایران درعهد قاجار، ماجرای فروش دختران قوچانی به ترکمانان آن‌سوی مرز بود که در روزنامه های آن زمان ازجمله صوراسرافیل بازتاب یافت.
دهخدا به همین مناسبت تصنیف "خدا کسی فکر ما نیست" را سرود و به جای مقالۀ طنزچرندپرند در شماره ی۴ صوراسرافیل چاپ کرد.
این شعر به صورت نمایشنامه ی منظوم است و دهخدا در ابتدای آن، چنین نوشته است:
«کنسرت ایرانی که دختران قوچان در قهوه خانه ی آواز 'کافه شانتان' تفلیس به خواهش روس‌ها و ترکمن ها به وزن تصنیف 'ای خدا لیلی یار ما نیست' داده اند». (دیوان دهخدا، به کوشش محمددبیرسیاقی، ص۱۳
به گفتۀ دبیرسیاقی در پاورقی صفحۀ13 دیوان دهخدا، این تصنیف اولین سخن منظومی است که از دهخدا در دست است.
عکس شعر رو همراه با متن از دیوان دهخدا برای مطالعه میذارم و در پست بعد، ویس مربوط به این قسمت رو از کتاب مردی برای تمام فصل‌های ما ارسال می کنم. (نسرین زبردست)
دخترها هم آواز:
بزرگان جملگی مست غرورند
خدا کسی فکرما نیست
ز انصاف و مروت، سخت دورند
خدا کسی فکرما نیست
رعیت، بیسواد و گنگ و کورند
خدا کسی فکرما نیست
هفده وهجده و نوزده و بیست
ای خدا کسی فکرما نیست
فلک دیدی به ما آخِر چه ها کرد
خدا کسی فکرما نیست
ز خویش و اَقرَبا ما را جدا کرد
خدا کسی فکرما نیست
جفا بیند که با ما این جفا کرد
هفده وهجده و نوزده و بیست
ای خدا کسی فکرما نیست (ص13)
گر از کوی وطن، مهجور ماندیم
خدا کسی فکرما نیست
وگر از هجر او رنجور ماندیم
خدا کسی فکرما نیست
نپنداری ز عشقش دور ماندیم
خدا کسی فکرما نیست
هفده وهجده و نوزده و بیست
ای خدا کسی فکرما نیست
یک دختر دوازده ساله تنها:
نفس در سینه ساکت شو که گوئی
خدا کسی فکرما نیست
نسیم از کوی ما آورده بوئی
خدا کسی فکرما نیست
چه بوئی دلکش، آن هم از چه کوئی
خدا کسی فکرما نیست
هفده وهجده و نوزده و بیست
ای خدا کسی فکرما نیست
دخترها هم آواز:
نسیم بوم ما بس جانفزا بود
خدا کسی فکرما نیست
هوایش روحبخش و غمزدا بود
خدا کسی فکرما نیست
ولی دردا که هجرش در قَفا بود
خدا کسی فکرما نیست
هفده وهجده و نوزده و بیست
ای خدا کسی فکرما نیست (ص14)
مگر مردان ما را خواب برده
خدا کسی فکرما نیست
غیوران وطن را آب برده
خدا کسی فکرما نیست
که اغیار، آب از احباب برده
خدا کسی فکرما نیست
هفده وهجده و نوزده و بیست
ای خدا کسی فکرما نیست
دختر دوازده ساله تنها:
که خواهد برد تا مجلس پیامم؟
خدا کسی فکرما نیست
که ای دل بُردۀ ناداده کامم!
چرا شد محو از یاد تو نامم؟
خدا کسی فکرما نیست
هفده وهجده و نوزده و بیست
ای خدا کسی فکرما نیست (ص15)
(جغد) *
تماشاچیان به هیئت اجتماع:
هورا! هورا! هورا!...
*نام مستعار دهخدا در ذیل چرندپرندهاست
تلگرام: https://t.me/booksnz
ایتا: https://eitaa.com/booksnz
اینستاگرام: zebardastnasrin
